Sụn chêm gối là một bộ phận nằm bên trong khớp gối, giữ vai trò quan trọng trong việc nâng đỡ toàn bộ cơ thể, do vậy đây cũng là bộ phận dễ tổn thương nhất của khớp gối. Rách sụn chêm gối là loại chấn thương thường gặp trong sinh hoạt, tai nạn giao thông hoặc chơi thể thao, gây đau nhức, sưng tấy, cứng khớp và trở ngại lớn đến khả năng vận động của người bệnh.

Hầu hết các trường hợp phẫu thuật can thiệp rách sụn chêm đầu gối ở Việt Nam trước đây là cắt bỏ sụn chêm rách, sửa phần sụn còn lại để đảm nhiệm chức năng của sụn. Vậy rách sụn chêm gối có thể tự lành hay không và cần phẫu thuật hay không sẽ được giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây của Anh Khuê Pharma.

Cấu tạo và chức năng của sụn chêm khớp gối

Sụn khớp gối gồm có sụn chêm trong và sụn chêm ngoài, hình bán nguyệt, nằm giữa xương đùi và xương chày, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ sụn khớp của xương đùi và xương chày. Bề dày trung bình của sụn chêm khoảng 3-5mm.

Sụn chêm gối có vai trò:

Giảm xóc, hấp thu và phân tán đều lực lên đầu gối;
Tạo sự vững chắc cho khớp gối;
Tạo sự tương hợp giữa hai mặt tiếp xúc, trải đều dịch bôi trơn và dinh dưỡng nuôi sụn khớp;
Lấp đầy khe khớp gối, tránh việc bao khớp và hoạt mạc bị kẹt vào kẽ khớp.

Rách sụn chêm gối là gì?

Rách sụn chêm gối là một trong những chấn thương đầu gối thường gặp nhất. Sụn chêm giúp ổn định khớp, bảo vệ xương không bị hao mòn nhưng chỉ cần một cú xoay gối đột ngột khi tập luyện, chơi thể thao hoặc tai nạn trong lao động, tai nạn giao thông đều có thể dẫn đến sụn chêm bị rách/vỡ. Một số trường hợp khác, một phần sụn gối bị rách, vỡ ra, kẹt vào khớp gây thoái hóa đầu gối.

Chấn thương có thể xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau như rách sụn trong – ngoài, rách sừng trước – sau, rách vùng giàu mạch hoặc vô mạch,… Hình thái của vết rách cũng khác nhau, có thể là rách theo chiều dọc, chiều ngang, hình nan hoa, hình vạt hoặc các hình dạng phức tạp khác.

Đối tượng dễ dính chấn thương

Những vận động viên thường xuyên phải tập luyện, thi đấu cường độ cao, khớp gối vận động nhiều như bóng đá, quần vợt, bóng rổ…;
Người lớn tuổi, sụn chêm bị mòn.

Nguyên nhân gây ra chấn thương

Ở trẻ em: thường xảy ra do chấn thương thể thao, khi vui chơi, chạy nhảy hoặc tai nạn giao thông. Trẻ em bị chấn thương ở trạng thái gối gấp, đồng thời chân bị vặn xoắn dẫn đến chấn thương.
Ở người lớn: Người lớn bị rách sụn khớp gối do chấn thương khi chơi thể thao, tai nạn giao thông hoặc thoái hóa xương, nhất là ở người lớn tuổi. Khi đang ngồi bỗng đột ngột đứng lên trong tư thế chân hơi vặn.

Dấu hiệu nhận biết

Khi mới dính chấn thương, người bệnh vẫn có thể đi lại bình thường, thậm chí vẫn tiếp tục chơi thể thao, tập luyện, thi đấu. Cơn đau do vết rách sẽ xuất hiện sau 2-3 ngày, lúc này người bệnh có thể nhận biết thông qua các dấu hiệu như:

Nghe như có tiếng “nổ” khi sụn chêm vừa rách;
Đầu gối đau và sưng;
Kẹt khớp gối, khó co duỗi khớp gối;
Khi vận động có cảm giác lục cục phát ra từ khớp;
Đau nhức khi ấn tay vào khe khớp gối;
Khó đi lại, vận động.

Ngay khi có các triệu chứng kể trên, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị phù hợp.

*Rách sụn chêm gối có thể tự lành nếu vết rách kích thước nhỏ và nằm ở mặt ngoài có nguồn máu dồi dào*

Biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời

Sụn chêm có vai trò quan trọng, giúp việc đi lại và vận động được dễ dàng. Khi sụn chêm bị rách sẽ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người bệnh, gồm:

Đau nhức khớp dữ dội: Khi rách sụn đầu gối, người bệnh sẽ cảm thấy đau nhức trong khớp gối, nhất là khi co duỗi, nghiêng người sang 2 bên. Những chấn thương đột ngột trong thể thao, hoặc tai nạn giao thông có thể gây nên tình trạng sưng đau, không thể duỗi thẳng chân,… Đây chính là dấu hiệu của kẹt khớp, mảnh sụn chêm bị rách đi vào giữa khớp gối, gây nên tình trạng cấn, kẹt ở đầu gối.
Teo cơ tứ đầu đùi: Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng đau nhức rách sụn chêm gối kéo dài sẽ khiến người bệnh có nguy cơ bị teo cơ tứ đầu đùi. Lúc này, người bệnh không thể đi lại, không thể duỗi thẳng chân, gặp khó khăn trong vận động.
Hư khớp gối: Tình trạng đứt dây chằng chéo trước sẽ làm gối mất vững, sụn chêm gối bị tổn thương nghiêm trọng hơn theo thời gian. Nếu sụn chêm bị hư hoàn toàn, người bệnh bắt buộc phải cắt bỏ sụn chêm, dẫn đến khớp gối nhanh chóng thoái hóa và hư khớp gối. Việc cắt sụn chêm khi tuổi càng trẻ, quá trình thoái hóa và hư khớp gối sẽ diễn ra càng sớm.
Gây tổn thương lên các bộ phận khác: Thống kê cho thấy, có đến 50% trường hợp rách sụn chêm do tổn thương dây chằng chéo trước dẫn đến các tổn thương khác như bong chỗ bám, tổn thương dây chằng chéo sau, phù tủy xương,… Một số người có thể bị đứt một phần hoặc toàn bộ dây chằng chéo trước, dẫn đến lỏng gối, mất khả năng đi lại.

Các phương pháp điều trị

Phương pháp điều trị được thực hiện chủ yếu nhằm khắc phục triệu chứng đau nhức và cải thiện vận động cho người bệnh. Các phương pháp này khác nhau tùy từng vị trí, kích thước, hình thái và mức độ trầm trọng của tổn thương. Bên cạnh đó, tuổi tác và mức độ vận động của người bệnh cũng ảnh hưởng đến việc quyết định phác đồ điều trị.

Điều trị bảo tồn

Phương pháp điều trị bảo tồn được chỉ định cho các trường hợp:

Vết rách nhỏ ở bờ ngoại vi, vị trí ⅓ ngoài sát bao khớp
Kết quả lâm sàng cho thấy bệnh nhân vẫn vận động bình thường, khớp gối vững, chuyển động khớp không bị ảnh hưởng.
Máu nuôi dồi dào, người bệnh ít đau

Chườm đá: 20 phút mỗi lần, vài lần mỗi ngày bằng túi chườm đá để giảm sưng.

Băng thun đầu gối: Giúp giảm sưng nề.

Hạn chế vận động: Có thể sử dụng nạng để hỗ trợ di chuyển.

Dành nhiều thời gian nghỉ ngơi, bất động khớp gối.

Sử dụng thuốc: Thuốc giảm đau kháng viêm không Steroid, thuốc giảm phù nề theo chỉ định của bác sĩ.

Kê cao chân: Kê cao chân so với tim bằng gối hoặc đệm khi nằm có thể giảm sưng khớp gối và thúc đẩy quá trình hồi phục sụn chêm do rách.

Ở người bệnh cao tuổi bị rách sụn chêm khớp gối do thoái hóa khớp hoặc viêm xương khớp, cách điều trị rách sụn chêm đầu gối không phẫu thuật thường được ưu tiên hơn vì hướng đến nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Điều trị rách sụn chêm gối chủ yếu là chườm đá, dùng thuốc giảm đau, chống viêm, chống phù nề... — *Điều trị rách sụn chêm gối chủ yếu là chườm đá, dùng thuốc giảm đau, chống viêm, chống phù nề…*

Phẫu thuật

Có 2 phương pháp phẫu thuật điều trị rách sụn chêm gồm: mổ mở và mổ nội soi. Đây được xem là phẫu thuật ít xâm lấn, giúp người bệnh phục hồi nhanh sau phẫu thuật, đảm bảo tính thẩm mỹ và điều trị triệt để.

Sửa chữa sụn chêm bằng phương pháp nội soi khớp gối là kỹ thuật hiện đại sử dụng camera mini đưa vào khớp gối để quan sát và thao tác dụng cụ. Nhờ vậy, bác sĩ có thể sửa chữa hoặc loại bỏ sụn hư hại một cách chính xác, bảo tồn tối đa phần sụn lành, giúp khớp gối vận động linh hoạt sau phẫu thuật.

Các phương pháp phẫu thuật sụn chêm khớp gối bị rách:

Cắt bỏ toàn bộ sụn chêm: Loại bỏ hoàn toàn sụn chêm đến tận bao khớp, là phương pháp điều trị ít được áp dụng hiện nay.
Cắt một phần sụn chêm bị tổn thương: Dành cho trường hợp rách sụn chêm khớp gối ở vùng vô mạch.
Khâu sụn chêm: Áp dụng khi rách sụn chêm khớp gối ở vùng giàu mạch máu, rách dọc, dài dưới 2cm và mới xảy ra dưới 8 tuần. Khâu sụn chêm cần được thực hiện sớm để đạt hiệu quả cao. Nếu để muộn, tổn thương tại vị trí rách sẽ bị xơ hóa, khiến khả năng phục hồi thấp hơn nhiều.
Ghép sụn chêm: Ghép sụn là kỹ thuật y khoa tiên tiến đòi hỏi sử dụng sụn chêm đồng loại để phục hồi sụn khớp bị tổn thương. Do tính phức tạp, hiện nay Việt Nam chưa thể thực hiện phương pháp điều trị này.

Phòng ngừa chấn thương

Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, tăng sự dẻo dai của khớp gối.
Thực hiện đúng tư thế trong lao động, sinh hoạt.
Tránh việc xoay gối đột ngột.
Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, tránh tổn thương lặp lại sau điều trị rách sụn khớp gối.