Vận động thể dục và thể thao mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Tuy nhiên, đối với một số người, những lợi ích này thường đi kèm với một cái giá khá lớn, đó là rủi ro chấn thương thể thao.

Nguyên nhân của những chấn thương này có thể bắt nguồn từ tai nạn không may. Tuy nhiên, phần lớn xuất phát từ việc sử dụng trang thiết bị thể thao không đạt yêu cầu, kỹ thuật và thể lực tập luyện không đủ, thiếu quá trình khởi động đúng kỹ thuật, cũng như không chuẩn bị tốt bằng việc làm nóng và căng cơ trước khi tham gia hoạt động thể thao.

Các bộ phận nào của cơ thể chịu tác động?

Trong những hoạt động thể thao thông thường như chạy, đạp xe, tennis, chơi gôn, tập gym và bóng đá mini, các khu vực thường phải chịu đựng nhất là bàn chân, mắt cá chân, đầu gối, hông, khuỷu tay và vai.

Cố chơi khi bị đau dẫn đến biến chứng nghiêm trọng

Ths.BS.CKII Dương Minh Trí (Phó Trưởng Khoa Cơ Xương Khớp, Bệnh Viện Nhân Dân Gia Định) đã chia sẻ rằng trong quá trình điều trị bệnh nhân, đa số trường hợp chấn thương khi tham gia hoạt động thể thao đều đến bệnh viện ở giai đoạn muộn.

Một số người đã trải qua tình trạng chấn thương kéo dài, thậm chí đã tìm đến các phương pháp điều trị dân dụ như thuốc nam, đắp lá, chườm lạnh… trước khi nhận ra tình hình nghiêm trọng và đến bệnh viện. Hầu hết những trường hợp này đều yêu cầu phẫu thuật và điều trị kéo dài để phục hồi chức năng, một số có thể phải chấp nhận di chứng không thể hồi phục.

Bệnh nhân thường thừa nhận rằng họ đã nhận thức về tổn thương nhưng lại tự tin và quá nhiệt huyết với hoạt động thể thao, đặt mình vào tình trạng tăng cường động và mạo hiểm. Tình trạng khớp lỏng lẻo kết hợp với hoạt động mạnh có thể làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, thoái hóa và sự sản xuất dịch khí.

Các trường hợp này thường dự đoán sẽ dẫn đến thoái hóa sớm, đau đớn và dễ biến dạng, gây ra hiện tượng chân cong, không thể duỗi hoàn toàn đầu gối hoặc không thể gập đầu gối.

Bác sĩ Trí cũng nói rằng đối với những người tham gia thể thao không chuyên nghiệp, có đến 60% – 70% gặp chấn thương, chủ yếu do quá trình khởi động không đúng cách. Trước khi tham gia hoạt động, họ thường thiếu hiểu biết sâu rộng về môn thể thao đó, chỉ dựa vào cảm xúc và bản năng.

Chấn thương thể thao để lại những di chứng nghiêm trọng

Xem thêm: Bí quyết dùng thuốc giảm đau, kháng viêm an toàn cho dạ dày

Sơ cứu khi gặp chấn thương thể thao theo hướng dẫn của chuyên gia

Bác sĩ Trí khuyến cáo rằng đối với những trường hợp chấn thương thể thao cấp tính, việc điều trị đúng là rất quan trọng, bao gồm các biện pháp như bất động, kê cao chân, sử dụng băng chun và chườm đá trong khoảng 2-3 tuần có thể giúp hồi phục những tổn thương như bong gân, đứt dây chằng một cách hiệu quả, tránh nguy cơ tái phát và nguy cơ thoái hóa khớp, từ đó tránh được phẫu thuật.

“Bác sĩ khẳng định rằng việc phát hiện sớm và điều trị đúng đắn có thể giúp đến 80% – 90% bệnh nhân không cần phẫu thuật, chỉ cần tập trung vào vật lý trị liệu và phục hồi chức năng… Tuy nhiên, tỉ lệ điều trị không đúng vẫn gây ra tình trạng lỏng khớp mạn tính ở mức 20% – 30% và những trường hợp đau do tập luyện quá mức dẫn đến căng cơ, bong gân… thì bác sĩ khuyến cáo cần nghỉ ngơi, sử dụng thuốc giảm đau và chống viêm đúng cách để giảm bớt các triệu chứng” – bác sĩ Minh Trí nhấn mạnh.

Chấn thương thể thao xuất hiện nhiều ở người trẻ

Phương pháp R.I.C.E sơ cứu khi chấn thương thể thao

Nguyên tắc sơ cứu chấn thương thể thao, phương pháp R.I.C.E được chuyên gia cơ xương khớp khuyến cáo rộng rãi không chỉ vì nó dễ nhớ và dễ áp dụng mà còn vì tính cần thiết của nó. Chấn thương thể thao ảnh hưởng đến các phần mềm trong thể thao thường gây ra đau, sưng, chảy máu (trong hoặc ngoài) và viêm.

RICE, hay Rest (nghỉ ngơi), Ice (chườm đá), Compression (băng ép), và Elevation (kê cao vị trí chấn thương), đó là cách nhớ giúp hỗ trợ quá trình điều trị và giảm bớt tác động của chấn thương một cách hiệu quả.

Chấn thương thể thao cần được sơ cứu đúng cách và kịp thời

Lợi ích của phương pháp R.I.C.E sơ cứu chấm thương thể thao

Lợi ích của phương pháp RICE đối với các chấn thương thể thao như sau:

Nghỉ ngơi: Sau khi gặp chấn thương thể thao, việc nghỉ ngơi và tránh các hoạt động không cần thiết là quan trọng để bảo vệ gân, cơ và mô. Hành động này không chỉ giúp giảm chảy máu, sưng cơ và phù nề mà còn giảm nguy cơ để lại di chứng nặng sau chấn thương.

Chườm lạnh: Nhiệt độ lạnh từ đá sẽ kích thích các sợi cơ, co mạch và giảm lưu thông máu trong vùng chấn thương thể thao, từ đó giảm cảm giác đau và sưng tấy, phòng tránh phù nề.

Băng ép: Băng ép không chỉ giúp giữ cố định vùng tổn thương mà còn hỗ trợ quá trình phục hồi nhanh hơn, đặc biệt là trong trường hợp gãy xương, trật khớp,…

Kê cao vị trí chấn thương: Hành động này giúp giảm sưng, đau và viêm. Ngoài ra, việc đặt vết thương ở vị trí cao cũng giúp tránh va chạm vào cơ thể, giảm nguy cơ gặp các tình trạng va đập.

Kết luận

Để tránh chấn thương thể thao hoặc tai nạn không mong muốn do tập luyện quá mức, Ths.BS.CKII Dương Minh Trí đưa ra lời khuyên đầu tiên là phải xác định rõ mục đích tham gia thể thao, có thể là vì sức khỏe, giảm cân hoặc tăng cường cơ bắp. Sau đó, cần điều chỉnh hoạt động thể chất dựa trên khả năng và trạng thái sức khỏe của bản thân.

Đối với những người có thừa cân hoặc béo phì, việc không thể tham gia vào các hoạt động thể thao với cường độ cao như đá bóng là quan trọng, thay vào đó nên chọn những hoạt động như bơi lội, đi bộ và tăng cường từ từ theo thời gian. Ngoài ra, sử dụng kết hợp thuốc xịt giảm đau để cắt nhanh cơn đau, giảm sưng viêm, giúp quá trình hồi phục sau chấn thương thể thao nhanh hơn.

Với những người mắc các bệnh mạn tính như bệnh tim mạch, huyết áp cao, việc tư vấn của bác sĩ về môn thể thao phù hợp và cường độ là cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn và phù hợp với tình trạng sức khỏe của họ.