Màng lọc chống nắng là yếu tố quan trọng hàng đầu để tạo nên một sản phẩm bảo vệ da hiệu quả trước tác hại của tia UV. Hiện nay, không chỉ kem chống nắng mà các sản phẩm chăm sóc da cũng được bổ sung công thức chống nắng.

Trong phạm vi bài viết của Anh Khuê Pharma, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu màng lọc chống nắng là gì cũng như những đánh giá khách quan về cơ chế bảo vệ da của các màng lọc chống nắng phổ biến hiện nay để bạn có thể dễ dàng chọn lựa kem chống nắng phù hợp.

Ảnh hưởng của các loại tia UV lên da

Tiếp xúc với tia UV nhiều sẽ làm tăng nguy cơ ung thư da vì chúng có năng lượng cao, có thể xuyên qua lớp biểu bì làm tổn thương da. Đây cũng là nguyên nhân gây kích ứng kết mạc và giác mạc của mắt. Phổ bức xạ của tia cực tím được chia làm 2 loại chính:

UVB: Tia này được chặn một phần bởi bầu khí quyển. Khi tiếp xúc với da, chúng đốt cháy và làm tổn thương trực tiếp DNA và dẫn đến ung thư da.
UVA: Tia này có thể xuyên qua bầu khí quyển. Mặc dù không gây cháy nắng nhưng khí xâm nhập sâu hơn vào da, chúng làm hỏng lớp hạ bì dẫn đến lão hóa và hình thành nếp nhăn trên da. Tia UVA cũng là một trong những nguyên nhân gián tiếp dẫn đến ung thư da.

Màng lọc chống nắng là gì?

Màng lọc chống nắng là một tổ hợp của các thành phần hóa học hoặc khoáng chất giúp bảo vệ da khỏi những tác động xấu (cháy nắng, lão hóa do nhiệt, ung thư da) khi tiếp xúc trực tiếp với tia UVA (315–400 nm) và UVB (280–315 nm).

Thông thường, một màng lọc riêng lẻ thì không đủ khả năng để bảo vệ da toàn diện khỏi tác hại của tia UV. Chính vì vậy, các loại kem chống nắng phổ biến trên thị trường hiện nay được kết hợp nhiều màng lọc để bổ trợ cho nhau và đem lại khả năng bảo vệ phổ rộng.

Theo Chương trình nghiên cứu độc chất học quốc gia NTP của Mỹ, màng lọc chống nắng (UV Filter) là các hoạt chất hóa học cụ thể được thêm vào kem chống nắng nhằm mục đích hấp thụ hoặc ngăn chặn tia cực tím (UV) từ mặt trời gây hại cho da.

Màng lọc chống nắng (lọc tia cực tím) là các hợp chất được thiết kế chủ yếu để bảo vệ làn da của chúng ta chống lại tác hại của bức xạ tia UV. Và sẽ là lý tưởng nhất nếu màng lọc kem chống nắng có khả năng bảo vệ ở cả phạm vi tia UVB và UVA (tức là có khả năng chống nắng phổ rộng).

Hiểu một cách đơn giản, màng lọc kem chống nắng là thành phần có trong công thức của các loại kem chống nắng bôi ngoài da, có khả năng tương tác với tia UV thông qua 3 cơ chế cơ bản: phản xạ, tán xạ và hấp thụ. Từ đó bảo vệ da khỏi các tác hại đến từ tia cực tím.

Bức xạ mặt trời và khả năng xuyên qua da

UV có nhiều loại, trong đó 2 loại tia tác động bất lợi tới làn da là UVA và UVB

UVB gây hiện tượng cháy bỏng da (sunburn) – hiện tượng này hay gặp nhất khi bạn đi biển về á, da đỏ sạm nguyên vùng đặc biệt vùng nào phơi nhiễm trực tiếp với ánh nắng

UVA được ví von là kẻ thù âm ỉ vì không tác động cháy da thấy liền như UVB nhưng để lại nhiều hệ luỵ hơn: sạm, nám, lão hoá… Điều đáng buồn là UVA chiếm tới 90% lượng tia UV chúng ta phải tiếp xúc mỗi ngày

Ngoài UV, chúng ta còn có 2 loại tia gây hại khác là HEV (có thể đến từ các thiết bị điện tử mình dùng hàng ngày) và IR (chủ yếu đến từ nhiệt: mặt trời nè, lò sưởi, bếp điện/ga…). Nói chung là hàng ngày da mình phải đối diện với hàng trăm tác nhân gây hại, không lo bảo vệ thì không thể đẹp nổi đâu nha.

Cơ chế hoạt động của các loại màng lọc chống nắng

Hiện nay, dựa vào cấu trúc và cơ chế hoạt động mà các UV filters sẽ được chia thành 2 loại, chống nắng hoá học và vật lý

Màng lọc chống nắng hoá học

Mọi người chỉ cần hiểu đây là những hợp chất hữu cơ dễ biển đổi cấu trúc và sẽ hấp thu tia UV khi gặp tia UV, các chất này sau đó sẽ được đào thải dưới dạng nhiệt hoặc chuyển hoá bởi cơ thể để không gây hại cho các mô da. Khi cấu trúc các UV filters đã bị phá vỡ thì khả năng bảo vệ cũng không còn, đây là lý do nhiều nghiên cứu khuyến khích chúng ta bôi lại KCN đều đặn mỗi 2h là vậy đó.

Màng lọc chống nắng vật lý

Thường là các muối vô cơ, bao gồm Kẽm oxid (ZnO), Titan dioxid (TiO2), Sắt oxid, Kaolin (một dạng phức của Nhôm) và cũng có thể là chất hữu cơ như Ichthammol (chất này dùng trị eczema nè, nhưng ít KCN xài lắm). Trong đó, TiO2 và ZnO là hai hoạt chất thường dùng nhất trong các sản phẩm kem chống nắng vật lý.

Về cơ chế tác động, đã từng có một thời gian dài các nhà khoa học đã giả định sự bảo vệ của filter vật lý là thông qua sự tán xạ (scattering) hay phản xạ (reflection). Các nghiên cứu gần đây lại cho thấy điều ngược lại, các UV-filter vật lý cũng đóng vai trò hấp thụ các tia UV, trong khi các cơ chế kể (phản xạ và tán xạ) chỉ đóng vai trò bổ trợ.

Màng lọc chống nắng vật lý

Hầu hết các loại kem chống nắng có màng lọc vật lý đều có công thức chứa Zinc Oxide và Titanium Dioxide. Hai thành phần này được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) công nhận là an toàn và hiệu quả.
Cơ chế hoạt động: Bảo vệ da bằng cách hấp thụ, phản xạ/tán xạ tia UV.
Màng lọc vật lý thường được dung nạp tốt nên hiếm khi xảy ra các vấn đề về da hoặc dị ứng nên chủ yếu được sử dụng trong các loại kem dưỡng da dành cho trẻ em hoặc trẻ sơ sinh.
Ưu điểm: Hiệu quả bảo vệ ngay lập tức sau khi sử dụng trên da.
Nhược điểm: Kết cấu của các màng lọc vật lý thường khá dày, khó thẩm thấu và dễ để lại vệt trắng.

Đánh giá màng lọc chống nắng vật lý

Khả năng chống tia UV

Phạm vi quang phổ bảo vệ da trước tia cực tím của màng lọc chống nắng TiO2 khá rộng, kéo dài từ vùng UVA II đến UVB (theo Serpone, Dondi, Albini, 2007). Trong khi đó, phạm vi bảo vệ của ZnO đạt cực đại trong phổ UVA. Do đó, TiO2 có thể được sử dụng đơn lẻ vì nó có khả năng bảo vệ trên toàn phổ. Còn ZnO thường được sử dụng kết hợp với hoạt chất có công dụng ngăn được tia UVB để cùng tạo ra sản phẩm kem chống nắng cung cấp khả năng bảo vệ phổ rộng suốt cả ngày.

Ngoài ra, các màng lọc chống nắng vô cơ thường ổn định và có khả năng chống nắng bền vững trong thời gian dài. Tuy nhiên, lớp chống nắng này cũng có thể mất đi hiệu quả nếu bị rửa trôi do tiếp xúc với mồ hôi, nước… trong quá trình hoạt động hàng ngày.

Độ an toàn

Màng lọc chống nắng vô cơ TiO2 và ZnO là 2 thành phần lành tính, an toàn cho da, hạn chế gây kích ứng nên an toàn cho cả da nhạy cảm như da mẹ bầu và em bé. Đây cũng là ưu điểm khác biệt của màng lọc chống nắng vô cơ so với màng lọc chống nắng hữu cơ.

Tính ứng dụng thực tế trên da

Nhờ khả năng hoạt động ngay khi thoa lên da mà màng lọc kem chống nắng vô cơ có thể giúp bạn tiết kiệm được nhiều thời gian, có thể đi ra ngoài ngay sau khi thoa mà không cần chờ. Tuy nhiên, một trong những đặc điểm bất lợi của các hoạt chất thuộc màng lọc chống nắng vô cơ là khả năng tạo ra 1 lớp màng trắng bệch và dày trên da. Điều này là do hai tính chất đặc biệt dưới đây:

Kích thước lớn của các hạt hoạt chất (trên 200nm). Kích thước này cho phép chúng phản xạ không chỉ bức xạ UV mà còn cả ánh sáng khả kiến (bước sóng trong khoảng 400 – 700nm) nên mắt thường có thể nhìn thấy.
Chỉ số khúc xạ của chúng cao (2,6 đối với TiO2 và 1,9 đối với ZnO).

Một lớp màng chống nắng vừa trắng vừa dày trên da ngoài việc gây hạn chế về mặt thẩm mỹ còn có khả năng gây bí da, sinh mụn nên không khả thi đối với các làn da có tông màu tối hoặc da dầu mụn cho lắm.

Màng lọc chống nắng hóa học

Cơ chế hoạt động: Tạo một lớp màng trên da giúp hấp thụ tia UV và chuyển nó thành nhiệt. Một số màng lọc mới và hiện đại như Tinosorb S và M còn phản xạ một lượng nhỏ bức xạ UV và phân tán nó.
Ưu điểm: Kết cấu khi thoa lên da cho cảm giác thoải mái ngay cả khi có chỉ số chống nắng cao.
Nhược điểm: Màng lọc hóa học hòa tan trong nước/ dầu có thể hấp thụ qua da nên có thể gây ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn.

Ngoài ra, Oxybenzone, Octocrylene và Octinoxate được phát hiện rằng có thể làm hỏng DNA của san hô, gây biến dạng ở san hô con đang phát triển và làm tăng tốc độ tẩy trắng san hô. Chính vì vậy, nhiều hãng mỹ phẩm sau này cũng đã loại những màng lọc này ra khỏi công thức của mình.

Đánh giá màng lọc chống nắng hóa học

Khả năng chống tia UV

Về cơ bản, màng lọc kem chống nắng hữu cơ cũng có khả năng chống nắng tốt như màng lọc chống nắng vô cơ, có khả năng chống cả tia UVA và UVB. Tuy nhiên, nếu xét riêng về khả năng chống tia UVA thì màng lọc chống nắng hữu cơ có ưu thế hơn nhờ Avobenzone.

Khả năng kiềm dầu thế hệ mới: Không ráo dầu theo kiểu khô mà vẫn để lại lớp finish ẩm mịn trên da.
Là kem chống nắng 2-in-1: Vừa có khả năng chống nắng phổ rộng, vừa dưỡng ẩm hiệu quả cho da nhờ thành phần Niacinamide.
Tính tiện lợi cao: Chỉ cần dùng 1 sản phẩm là đủ, không cần sử dụng lắt nhắt nhiều bước skincare mỗi sáng, thích hợp cho các bạn bận rộn. Đây cũng xu hướng chăm sóc da tối giản hiện nay.

Độ an toàn

Có nhiều quan điểm cho rằng khi hấp thụ các photon tia cực tím, các màng lọc chống nắng hữu cơ có thể giải phóng các gốc tự do, từ đó gây tổn hại Collagen, Elastin (các sợi tạo độ săn chắc, đàn hồi cho da) hoặc gây hư tổn DNA của tế bào da. Tuy nhiên, thực tế chưa có nghiên cứu nào chứng minh cho luận điểm màng lọc chống nắng hữu cơ có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Tính ứng dụng thực tế trên da

Màng lọc kem chống nắng hữu cơ lại ghi điểm với người dùng bởi kết cấu mỏng nhẹ và gần như không gây bết rít, bít tắc lỗ chân lông. Màng lọc này sẽ là sự lựa chọn hoàn hảo cho làn da dầu dễ nổi mụn.

Tuy nhiên, vì là màng lọc hữu cơ nên chúng cần thời gian để thẩm thấu vào da và phát huy tác dụng của mình (thông thường khoảng từ 15 – 20 phút). Đối với những bạn bận rộn thì đây có thể là một điểm trừ nhỏ.

Nên sử dụng kem chống nắng có màng lọc vật lý hay hóa học?

Cả hai màng lọc chống nắng này đều có ưu điểm và nhược điểm riêng. Do đó, các sản phẩm chống nắng hiện đại thường kết hợp nhiều màng lọc khác nhau để mang lại hiệu quả bảo vệ rộng nhất, có thể chống lại tia UVA và UVB. Thậm chí còn có những màng lọc tân tiến hơn có thể chuyển đổi một phần bức xạ tia cực tím thành ánh sáng có lợi cho da.

Để chọn được kem chống nắng tốt, phù hợp với nhu cầu của mình, bạn cần hiểu rõ đặc tính của các hoạt chất xuất hiện trong bảng thành phần sản phẩm thay vì chỉ chăm chăm vào cái mác nó là kem chống nắng vô cơ hay hữu cơ.

Ngoài ra, tùy vào sở thích và tình trạng da của mình, bạn có thể tự quyết định chọn cho mình kem chống nắng màng lọc vô cơ hay hữu cơ. Ví dụ: bạn có làn da nhạy cảm, dễ mẩn đỏ khi tiếp xúc với ánh nắng, bạn có thể ưu tiên chọn kem chống nắng vật lý và bỏ qua vấn đề về thẩm mỹ mà loại kem này để lại. Còn với những bạn ưu tiên có một lớp “finish” mỏng nhẹ, vừa đẹp trên da để luôn tự tin khi bước ra ngoài thì có thể ưu tiên chọn kem chống nắng hữu cơ.